العَطْفُ
Аътф (боғловчи)
Тобеъларнинг иккинчи хили аътф дейилади.
М: يَبْلُغُ الطَّالِبُ الْمَجْدَ وَالشَّرَفَ بِالعِلْمِ وَالأدَبِ Талаба улуғлик ва шарафга илм ва одоб билан эришади жумласидаги « الشرف шараф» ва «الأدب одоб» сўзлари маътуф (боғланган)дир.
Боғловчилар: و ва, ف ва, ثم сўнг, أو ёки, أم ёки, لكن лекин, لا йўқ, بل балки.
Агар қалам ва сиёҳдон синган бўлса, сен уни ифодалашни хоҳласанг, бири: «Қалам синди» ва иккинчиси: «Сиёҳдон синди» деган иккита жумлани айтиш ўрнига битта феълни келтириб, ундан кейин «вов» билан боғланган икки исмни келтиришинг ҳамда: انكسر القلمُ والدواةُ «Қалам ва сиёҳдон синди» дейишинг етарли бўлади.
«Вов»дан кейин келган сўз «маътуф» деб аталади.
«Вов»дан олдинги сўз эса «маътуф алайҳ» деб номланади.
«Маътуф» сўзидан олдинги сўз эъробини хилига эргашиши шарт. Мазкур мисолдаги «сиёҳдон» сўзи, фоъил бўлганлигига кўра рафъ қилинган «қалам» сўзига эргашгани учун рафъ бўлди.
كَسَرْتُ القَلَمَ وَالدَّوَاةَ «Мен қаламни ва сиёҳдонни синдирдим» деган гапда эса сиёҳдон сўзи, мафъул биҳ бўлгани учун насб бўлган қалам сўзига эргашгани учун насб қилинди.
عَجِبْتُ من كسر القلمِ والدواةِ «Мен қалам ва сиёҳдон синишидан ҳайрон бўлдим» жумласида «сиёҳдон» калимаси, музоф илайҳ бўлгани учун жар қилинган «қалам» калимасига эргашганига кўра, жар қилинган.
Агар сен сиёҳдон синиши қалам синишидан кейин кетма-кет бўлгани ҳақида хабар беришни хоҳласанг:
انكسر القلم فالدواة « Қаламдан кейин кетма-кет сиёҳдон синди» деб айтасан.
Агар сен сиёҳдонни синиши қалам синишидан бир оз вақтдан кейин бўлгани ҳақида хабар беришни хоҳласанг:
وانكسر القلمُ ثم الدواةُ «Қалам, сўнг сиёҳдон синди» дейсан.
Агар улардан бири синган бўлса, сен уни аниқлашга иккиланаётган бўлсанг: وانكسر القلمُ أو الدواة «Қалам ёки сиёҳдон синди» деб айтасан.
Фақат қалам синган бўлса وانكسر القلمُ لا الدواة «Қалам синди, сиёҳдон эмас» дейсан. Агар уларнинг қайси бири сингани ҳақида сўрамоқчи бўлсанг: وآ القلم كَسَرْتَ أم الدواة؟ «Қаламни синдирдингми ёки сиёҳдонними» дейсан.
Агар сиёҳдон синдирилган бўлса-ю, кимдир қалам синдирилган деб гумон қилса: ولم ينكسر القلمُ بل الدواةُ «Қалам синмади, балки сиёҳдон синди» деб айтасан.
Хулоса шуки, мазкур аътф ҳарфларидан бирортаси икки исм ўртасида келган вақтда иккинчи исм биринчи исм эъробини олади.