6. Жамъ (кўплик)нинг турлари.

Category: 44 қоида Written by Administrator

أنواع الجموع

Кўплик турлари



Кўплик уч турли бўлади:

1. جمع المذكر السالم (Соғлом музаккар кўплик) – бирлигига «و » ва «ن » ёки «ي » ва «ن » зиёда қилиш билан иккидан кўпига далолат қилган нарсага айтилади.

М: قَدْ أفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ، إِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِين

2. جمع المؤنث السالم (Соғлом муаннас кўплик) – бирлигига «ا » ва «ت » зиёда қилиш билан иккитадан кўпига далолат қилган нарсага айтилади.

 الممرضاتُ رَحِيمَات

3. جمع التكسير (Синиқ кўплик) – бирлик кўриниши ўзгариши билан иккитадан кўпига далолат қилган нарсага айтилади.

М: رِجَالٌ، كُتَّابٌ، أَشِدَّاءُ، صَحَائِفُ

 

Синиқ кўплик кўринишлари

Соғлом музаккар кўплик ва соғлом муаннас кўплик қиёсий бўлиб, аввалгиси оқил музаккар учун, иккинчиси оқил муаннас учундир. Синиқ кўплик эса самоъий бўлиб, оқилларга ҳам оқилмасларга ҳам, эркакларга ҳам аёлларга ҳам умумийдир.

Қуйидаги мисолларга ўхшаш:

 

نِعَم

نقم

منح

محن

غِلْمَان

صِبْيَان

فِتْيَان

فِئْرَان

أَصْدِقَاء

أقْرِبَاء

أغْنِيَاء

أَذْكياء

طَلَبَة

كَتَبَة

سَحَرَة

مَهَرَة

حُرَّاسٌ

حُجَّابٌ

حُجَّاجٌ

كُتَّابٌ

قُضْبَان

كُثْبَان

حُمْلاَن

عُمْيَان

جَرحَى

غَرقَى

مَرْضى

أَسْرَى

قُلُوب

صُدُور

عُقُول

نُفُوس

بِحَار

جِبَال

حِبَال

صِغَار

رُكَّع

سُجَّد

صُوَّم

خُشَّع

)قُضَاة(

غُزَاة

رُعَاة

رُمَاة

)حُجَر(

غُرَف

صُوَر

لُعَب

قِرَدَة

فِيَلَة

دِبَبَة

قِرَطَة جمع قُرْط

منازل

مساجد

مدارس

مصانع

صحائف

سحائب

رسائل

عَجَائب

أفاضِل

أكَابر

أَعاظم

أعَال

أَنَاشِيد

أَغَارِيد

أَبَارِيق

أَزَاهير

)خُضْر(

صُفْر

عُرْج

عُمْى

)كُتُب(

سُفُن

شُهُب

عُمُد

)أصحاب(

أنهار

أقمار

أعلام

)فتية(

صبية

غِلمة

عِلْيَة

صَحَارَى

عَذَارَى

حَيَارَى

أَسَارَى

قَوَافِل

قوارب

خَواتم

عَواصِف

مَصَابيح

مَفَاتيح

مَزَامير

مَنَاديل

شُعَرَاء

عُظَمَاء

كُرَمَاء

خُطَبَاء

)أَفْئِدَةٌ(

أرْغِفَةٌ

أَعْمِدَةٌ

أقْنِعَةٌ

)أَوْجُهٌ(

أعين

أنهر

أبحر

عَصَافِير

قناديل

قَرَاطِيس

فَوَانِيس